گرافیستار | ارائه دهنده ی جدیدترین و برترین آموزش ها و محصولات گرافیکی
آموزش مفاهیم حقوق کیفری
بازپرس (Prosecutor) در نظام عدالت کیفری، مقامی است که با نمایندگی از طرف دادستانی در تحقیقات و پیگیری پرونده‌های جنایی و متهمان دخیل است.
بازپرس نقش کلیدی در پیشبرد پرونده‌های کیفری و تضمین اجرای عدالت دارد. او باید در تمام مراحل رسیدگی به پرونده بی‌طرف، منصف و مطابق با قوانین و مقررات موجود عمل کند.
مسئولیت‌های بازپرس
بازپرس به گفته مشاوره حقوقی کیفری یکی از مهم‌ترین مقامات دخیل در نظام عدالت کیفری، دارای مسئولیت‌های اساسی زیر است:
۱. انجام تحقیقات مقدماتی:
جمع‌آوری ادله و شواهد مربوط به وقوع جرم
بررسی و تفحص درباره ابعاد و جزئیات پرونده
احضار و استماع اظهارات شهود و متهمان
۲. صدور قرارهای تأمین:
صدور قرارهای تأمین متناسب با شرایط متهم و پرونده
اتخاذ تصمیم درباره بازداشت موقت یا آزادی با قرار وثیقه
۳. انجام اقدامات تکمیلی:
اصدار دستورات لازم برای تکمیل تحقیقات
بررسی مستندات و مدارک جدید ارائه شده
اعمال اقدامات تامینی و تادیبی در صورت لزوم
۴. نظارت بر اجرای تحقیقات:
ارزیابی و نظارت بر روند پیشرفت تحقیقات
رفع اشکالات احتمالی در انجام تحقیقات
۵. ارجاع پرونده به مرجع صالح:
ارائه لایحه ختم تحقیقات به مرجع صالح (دادگاه)
ارسال پرونده با اظهارنظر کارشناسی به دادگاه
۶. سایر وظایف قانونی:
اجرای سایر وظایف محوله در چارچوب مقررات
همکاری و تعامل با سایر مقامات قضایی و اجرایی
این مسئولیت‌ها، نقش حیاتی بازپرس در مرحله تحقیقات مقدماتی و تصمیم‌گیری مشاوره حقوقی درباره پرونده‌های کیفری را نشان می‌دهد.
ویژگی‌های بازپرس
بازپرس به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مقامات دخیل در نظام عدالت کیفری، باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
۱. تخصص و دانش حقوقی:
برخورداری از تحصیلات و تخصص حقوقی لازم
آشنایی کامل با قوانین و مقررات حاکم بر امور کیفری
۲. بی‌طرفی و انصاف:
حفظ بی‌طرفی و بی‌غرضی در انجام تحقیقات و صدور قرارها
رعایت اصل برائت و احقاق حقوق متهم
۳. توانمندی‌های تحقیقاتی:
مهارت در کشف حقایق و جمع‌آوری ادله و شواهد
توانایی در طراحی و اجرای عملیات تحقیقاتی
۴. ظرفیت تصمیم‌گیری:
قدرت تصمیم‌گیری صحیح و به‌موقع در چارچوب قانون
اتخاذ تصمیمات متناسب با شرایط و مقتضیات پرونده
۵. مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌گویی:
پاسخ‌گویی در برابر عملکرد خود به مراجع ذی‌صلاح
پذیرش مسئولیت اعمال و تصمیمات خود
۶. صلاحیت اخلاقی و رفتاری:
برخورداری از سلامت اخلاقی و رعایت اصول و ارزش‌های حرفه‌ای
داشتن رفتار متناسب با شأن و منزلت مقام بازپرسی
این ویژگی‌ها باعث می‌شود بازپرس بتواند به نحو احسن وظایف خود را انجام داده و نقش مؤثری در تحقق عدالت کیفری ایفا کند.
وظایف بازپرس
بازپرس در نظام عدالت کیفری دارای وظایف متعددی است که به شرح زیر است:
۱. تحقیق و جمع‌آوری ادله:
انجام تحقیقات لازم برای کشف حقیقت و تعیین مجرمیت یا بی‌گناهی متهم
جمع‌آوری و ارزیابی شواهد و مدارک مرتبط با پرونده
۲. صدور قرارهای تأمین کیفری:
صدور قرارهای بازداشت موقت، وثیقه یا سایر اقدامات تأمینی برای متهمان در صورت لزوم
۳. تنظیم و ارجاع پرونده به دادگاه:
تنظیم و تکمیل پرونده کیفری
ارجاع پرونده به دادگاه صالح جهت رسیدگی
۴. حضور در جلسات دادرسی:
حضور در جلسات دادگاه و ارائه دفاعیات و ادله اتهامی علیه متهم
۵. نظارت بر اجرای احکام:
نظارت بر حسن اجرای احکام صادره از سوی دادگاه
۶. سایر وظایف:
همکاری با سایر مقامات قضایی و انتظامی در امور مربوط به پرونده
رعایت اصول بی‌طرفی و قانونمندی در انجام وظایف
بازپرس باید در تمام مراحل رسیدگی به پرونده، مطابق قوانین و مقررات موجود عمل کند و ضمانت اجرای عدالت کیفری را فراهم نماید.
اختیارات بازپرس
بازپرس در چارچوب اختیارات و وظایف قانونی خود، دارای اختیارات متعددی در مرحله محاکمه است که مهم‌ترین آنها به شرح زیر است:
۱. تدوین لایحه ختم تحقیقات:
بازپرس با بررسی کامل پرونده، لایحه ختم تحقیقات را تنظیم و به دادگاه ارائه می‌کند.
این لایحه شامل خلاصه پرونده، ادله و مستندات جمع‌آوری شده، و نظریه بازپرس در خصوص اتهامات است.
۲. ارائه ادله و شواهد در جلسات محاکمه:
بازپرس در جلسات محاکمه حضور یافته و با ارائه ادله و شواهد، سعی در اثبات اتهامات دارد.
او می‌تواند از گواهان دعوت به شهادت کرده و سؤالات خود را از آنها مطرح کند.
۳. اظهارنظر کارشناسی:
بازپرس در صورت لزوم می‌تواند نظرات کارشناسی خود را در مورد ابعاد فنی و تخصصی پرونده به دادگاه ارائه کند.
این اظهارنظرها می‌تواند در تصمیم‌گیری نهایی دادگاه بسیار مؤثر باشد.
۴. همکاری و هماهنگی با دادستان:
بازپرس در طول مرحله محاکمه، با دادستان همکاری و هماهنگی نزدیکی دارد.
آنها در خصوص استراتژی دادرسی و نحوه ارائه ادله در دادگاه تبادل نظر می‌کنند.
۵. پیگیری اجرای احکام:
پس از صدور حکم نهایی، بازپرس مسئول پیگیری اجرای آن توسط مراجع ذی‌ربط است.
بازپرس در مرحله محاکمه از اختیارات و مسئولیت‌های مهمی برخوردار است که نقش کلیدی او را در فرایند دادرسی نشان می‌دهد.
نقش بازپرس در مرحله محاکمه
در مرحله محاکمه، نقش بازپرس به شرح زیر است:
۱. ارائه لایحه ختم تحقیقات:
بازپرس با تکمیل تحقیقات مقدماتی، لایحه ختم تحقیقات را به دادگاه ارائه می‌کند.
این لایحه شامل خلاصه پرونده، جمع‌بندی ادله و مستندات، و نظر بازپرس در خصوص اتهامات است.
۲. دفاع از نتیجه تحقیقات:
بازپرس در جلسات حضور یافته و از نتایج تحقیقات مقدماتی دفاع می‌کند.
او با ارائه ادله و شواهد جمع‌آوری شده، سعی در اثبات اتهامات یا ادعای بی‌گناهی متهم دارد.
۳. هماهنگی با دادستان:
بازپرس در طول مرحله محاکمه، با دادستان هماهنگ عمل کرده و در راستای اهداف مشترک گام برمی‌دارد.
آنها در استراتژی دادرسی و ارائه ادله در دادگاه با یکدیگر همکاری می‌کنند.
۴. ارائه اظهارنظر کارشناسی:
بازپرس می‌تواند در صورت لزوم، اظهارنظرهای تخصصی خود را در مورد پرونده به دادگاه ارائه کند.
این اظهارنظرها می‌تواند در تصمیم‌گیری نهایی دادگاه نقش مؤثری ایفا کند.
بازپرس در مرحله محاکمه، نقش اساسی در ارائه نتایج تحقیقات و دفاع از آن در برابر دادگاه ایفا می‌کند.
تفاوت بازپرس و دادستان
تفاوت‌های اصلی بین بازپرس و دادستان در نظام قضایی ایران به این شرح است:
۱. وظایف و اختیارات:
بازپرس مسئول تحقیقات مقدماتی و جمع‌آوری ادله است.
دادستان مسئول اعمال تعقیب کیفری و طرح اتهام در دادگاه است.
۲. مرحله رسیدگی:
بازپرس در مرحله تحقیقات مقدماتی و جمع‌آوری ادله فعالیت می‌کند.
دادستان در مرحله رسیدگی قضایی و طرح اتهام در دادگاه ایفای نقش می‌کند.
۳. اعمال اختیارات:
بازپرس اختیارات بیشتری در انجام تحقیقات و صدور قرارهای تأمین دارد.
دادستان اختیارات بیشتری در اعمال تعقیب کیفری و طرح اتهام در دادگاه دارد.
۴. استقلال عملکرد:
بازپرس تا حدودی مستقل از دادستان و دادگاه عمل می‌کند.
دادستان مستقیماً تحت نظارت دادگاه و نظام قضایی است.
۵. نسبت به پرونده:
بازپرس بیشتر درگیر امور پیش دادرسی است.
دادستان بیشتر در امور دادرسی و صدور حکم نقش دارد.
آیا بازپرس می‌تواند در صورت عدم موافقت دادستان، پرونده را به دادگاه ارجاع دهد؟
بله بازپرس در صورت عدم موافقت دادستان با نتیجه تحقیقات و پیشنهاد وی برای طرح پرونده در دادگاه، می‌تواند پرونده را مستقیماً به دادگاه ارجاع دهد.
اگرچه دادستان نقش محوری در تصمیم‌گیری درباره ارجاع پرونده به دادگاه دارد، اما قانون به بازپرس این اختیار را داده است که در موارد خاص و با رعایت شرایط زیر، بدون موافقت دادستان پرونده را به دادگاه ارسال کند:
۱. درصورتی‌که پس از تحقیقات بازپرس، دادستان پرونده را قابل تعقیب ندانسته و از طرح آن در دادگاه خودداری کند.
۲. چنانچه دادستان ظرف مهلت مقرر قانونی (معمولاً یک ماه) نسبت به نظر بازپرس اظهار نظر نکند.
۳. درصورتی‌که دادستان پرونده را برای تکمیل تحقیقات به بازپرس باز گرداند و بازپرس اعتقاد داشته باشد که دلایل کافی برای طرح پرونده در دادگاه وجود دارد.
